ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ

1 9  Μ α ΐ ο υ  2 0 2 1 

Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Σήμερα οι απανταχού Έλληνες, τιμάμε την 102η επέτειο και ημέρα μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, διεκδικώντας την καθολική αναγνώρισης του εγκλήματος με 353.000 θύματα.

«Όσοι δεν μπορούν να θυμηθούν το παρελθόν, καταδικάζονται να το επαναλάβουν.», έγραψε ο Jorge Augustín Nicolás Ruiz De Santayana, ο Iσπανοαμερικανός φιλόσοφος στο «The Life of Reason: The Phases of Human Progress», το 1905. Αυτή η φράση έχει τόση σημασία, που επαναλαμβάνεται ή και παραφράζεται μέχρι σήμερα. Θα δούμε παρακάτω τη σημασία της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, το χρονικό και πώς θα τιμηθεί στις εκδηλώσεις σήμερα.

Ο όρος «Γενοκτονία»

Πριν από τον όρο «Γενοκτονία», υπήρχε ο όρος «Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας». Η Γενοκτονία είναι ένας όρος, ο οποίος επινοήθηκε το Νοέμβριο του 1944, από τον Πολωνό δικηγόρο Raphael Lemkin και διατυπώθηκε στο βιβλίο του «Axis Rule in Occupied Europe», για να περιγράψει τα εγκλήματα που γίνονταν από τη Γερμανία και τους συμμάχους της, στην τότε κατεχόμενη Ευρώπη. Η λέξη γενοκτονία προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις γένος και κτείνω, που σημαίνει φονεύω. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη δίκη της Νυρεμβέργης το 1945, ενώ στις 9 Δεκεμβρίου του 1948 κατατέθηκε, ως αίτημα προς εξέταση, στη Γενική Συνέλευση ΟΗΕ, το οποίο και υπερψηφίστηκε. Από τότε και μέχρι σήμερα θεωρείται ένα έγκλημα, το οποίο δεν παραγράφεται, ενώ ο θύτης πρέπει να τιμωρηθεί σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

Η Γενοκτονία συντελείται είτε εν καιρώ ειρήνης, είτε εν καιρώ πολέμου και περιγράφει τα εγκλήματα που διαπράττονται σε μια ομάδα ανθρώπων. Όπως αναφέρει το άρθρο ΙΙ της Συμβάσεως του 1948 για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας, ορίζονται τα ακόλουθα:

«Εις την παρούσαν Σύμβασιν ως γενοκτονία νοείται οιαδήποτε εκ των κατωτέρω πράξεων, ενεργουμένη με την πρόθεσιν ολικής ή μερικής καταστροφής ομάδος, εθνικής, εθνολογικής, φυλετικής ή θρησκευτικής, ως τοιαύτης:

α) Φόνος των μελών της ομάδος.
β) Σοβαρά βλάβη της σωματικής ή διανοητικής ακεραιότητος των μελών της ομάδος.
γ) Εκ προθέσεως υποβολή της ομάδος εις συνθήκας διαβιώσεως δυναμένας να επιφέρωσιν την πλήρη ή την μερικήν σωματικήν καταστροφήν αυτής.
δ) Μέτρα αποβλέποντα εις την παρεμπόδισιν των γεννήσεως εις τους κόλπους ωρισμένης ομάδος.
ε) Αναγκαστική μεταφορά παίδων μιας ομάδος εις ετέραν ομάδα».

Ο γενοκτόνος εξοντώνει μια ομάδα πληθυσμού για κάτι που είναι, όχι για κάτι που έκανε. Στην περίπτωση των Ελλήνων του Πόντου, εξοντώθηκαν, επειδή ήταν Έλληνες και Χριστιανοί. Ο Ελληνισμός του Πόντου ατύχησε να συνδεθεί με αυτό τον όρο, ως θύμα, καθώς από το 1914 και μέχρι το 1923 υπέστη όλες τις προαναφερόμενες μεθόδους εξαφάνισής του από τους Νεότουρκους-Κεμαλικούς.

Το χρονικό της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου

Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία πέρασε μια περίοδο μεγάλων μεταρρυθμίσεων. Μετά από αιώνες, το «Χάτι Χουμαγιούν» εξασφάλιζε ισότητα μεταξύ όλων των υπηκόων της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Πολλοί κρυπτοχριστιανοί πίστεψαν ότι οι διώξεις σταμάτησαν οριστικά και ζήτησαν να αναγνωριστούν ξανά ως χριστιανοί. Με τις ελευθερίες που δόθηκαν αυτή την περίοδο, οι Έλληνες ανέπτυξαν μεγάλη πρόοδο στην παιδεία, στον πολιτισμό τους και στο τέλος κρατούσαν την οικονομία όλη στα χέρια τους, όμως δεν άρεσε.

Οι κάτοικοι των περισσότερων περιοχών κατάφερναν να συνυπάρξουν ειρηνικά. Οι κάτοικοι του Πόντου και ειδικότερα της Τραπεζούντας ανέπτυξαν την οικονομία, τον πολιτισμό και την παιδεία τους. Η ελληνική αστική τάξη που διαμορφώθηκε κρατούσε την οικονομία στα χέρια της. Επιχειρηματίες, βιομήχανοι, βιοτέχνες, έμποροι, τραπεζίτες. Η πόλη είχε πέντε τράπεζες, εκ των οποίων οι τρεις καθαρά ελληνικές: του Θεοφύλακτου, του Καπαγιαννίδη και του Φωσηρόπουλου, ένα παράρτημα της Τράπεζας Αθηνών και μια οθωμανική, της οποίας τα περισσότερα κεφάλαια ήταν ελληνικά, όπως και οι περισσότεροι υπάλληλοί της. Αυτό έδωσε την οικονομική δυνατότητα στον ελληνισμό, που λειτουργούσε με ένα σύστημα δημογεροντίας, να στηρίζει τα σχολεία και την εκκλησία. Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας θεωρήθηκε πολύ πρωτοποριακό για την εποχή του, τόσο σε εκπαιδευτικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο υποδομών, αφού το 1900 διέθετε ακόμα και κεντρική θέρμανση!

Στις 19 Μαΐου 1919, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, ο Κεμάλ Ατατούρκ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα του Πόντου και δρομολόγησε τη δεύτερη και σκληρότερη φάση της Γενοκτονίας των Ποντιακού Ελληνισμού, η οποία έγινε στο πλαίσιο του Απελευθερωτικού Αγώνα των Τούρκων κατά των Δυτικών, που κατείχαν εδάφη της Μικράς Ασίας. Από 200.000 έως 350.000 είναι οι Ελληνoπόντιοι, που εξολοθρεύτηκαν από τους Νεότουρκους κατά την περίοδο 1916-1923, σε σύνολο να μετράμε 750.000 θύματα περίπου.

Η εξόντωση των Ποντίων άρχισε με τη σύλληψη προκρίτων (δημοσιογράφων, δικηγόρων, εμπόρων, μητροπολιτών, ιερέων, δασκάλων), την καταδίκη τους με στημένες δίκες σε θάνατο και εκτέλεση. Ακολούθησαν ομαδικές εκτελέσεις σε πόλεις και χωριά, στρατολόγηση των ανδρών στα διαβόητα «Αμελέ Ταμπουρού» στην ουσία Τάγματα εξοντώσεώς τους, και τέλος τους ηλικιωμένους και τα γυναικόπαιδα που έστελναν στην εξορία, σε πολυήμερες πορείες στην ενδοχώρα για να του αφανίσουν.

Συνολικά κατεστράφησαν, 815 Κοινότητες, 1.134 εκκλησίες, 960 σχολεία ενώ 353.000 κάτοικοι εσφάγησαν ή πέθαναν από τις κακουχίες και την πείνα. Οι Έλληνες του Πόντου, σύμφωνα με υπεύθυνους υπολογισμούς επιστημόνων, άφησαν πίσω τους κτηματική περιουσία, άνω των 25 εκατ. χρυσών τουρκικών λιρών, ενώ η κινητή περιουσία που εγκατέλειψαν στα χέρια των Τούρκων (έπιπλα, κοσμήματα, ενδύματα, γραμμάτια, χρεόγραφα, χρήματα κ.λπ.) σε 89.950.000 χρυσές τουρκικές λίρες. Συνολικά σε 115 εκατ. χρυσές τουρκικές λίρες, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η αξία από εισοδήματα κτημάτων, κοινοτικών, μοναστηριακών και εθνικών περιουσιών, σχολείων, εκκλησιών και ιδρυμάτων.

Η Αναγνώριση της Γενοκτονίας

Η γενοκτονία του Πόντου έχει οριστεί και αναγνωριστεί από τη Διεθνή Ένωση Μελετητών Γενοκτονιών (IAGS), τον παγκόσμιο, διεπιστημονικό, μη κομματικό οργανισμό που επιδιώκει περαιτέρω έρευνα και διδασκαλία σχετικώς με τη φύση, τις αιτίες και τις συνέπειες της γενοκτονίας και προωθεί μελέτες πολιτικής για την πρόληψη της γενοκτονίας.

Ο Σύλλογος, που ιδρύθηκε το 1994, συνεδριάζει τακτικά για να εξετάσει τη συγκριτική έρευνα, σημαντικές νέες εργασίες, περιπτωσιολογικές μελέτες, τους δεσμούς μεταξύ γενοκτονίας και άλλων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και την πρόληψη και τιμωρία της γενοκτονίας. Ο Σύλλογος πραγματοποιεί διετή συνέδρια και συν-δημοσιεύει το επιστημονικό περιοδικό Genocide Studies and Prevention. Κεντρικός στόχος του Συλλόγου είναι να προσελκύσει ακαδημαϊκούς, ακτιβιστές, καλλιτέχνες, επιζώντες γενοκτονίας, δημοσιογράφους, νομικούς, υπεύθυνους για τη χάραξη πολιτικής και άλλους συναδέλφους στη διεπιστημονική μελέτη της γενοκτονίας, με στόχο την πρόληψη.

Κατόπιν εισήγησης του Ανδρέα Παπανδρέου, η Βουλή των Ελλήνων αναγνώρισε τη γενοκτονία των Ποντίων από το τουρκικό κράτος, επισήμως, στις 24 Φεβρουαρίου 1994, και ψήφισε τον ορισμό της 19ης Μαΐου, ως «Ημέρας Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου», με τον Νόμο υπ’ αριθ. 2193/1994, ΦΕΚ 32/Α/11-3-1994 (σελ.5). Σύμφωνα με το Άρθρο 2, ο χαρακτήρας, το περιεχόμενο, ο φορέας και ο τρόπος οργάνωσης εκδηλώσεων μνήμης καθορίζονται με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Εσωτερικών, ύστερα από γνώμη των πλέον αναγνωρισμένων Ποντιακών σωματείων.

Το λογότυπο «G»

Στο επετειακό λογότυπο «G», στην απόληξη της πορείας του, υπάρχει ένα μπουκέτο κίτρινα λουλούδια που είναι τα αμάραντα, το φυτό που δεν μαραίνεται. Συμβολίζουν την επιβίωση και αναγέννηση των Ποντίων.

Για την ημέρα μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, φιλοτεχνήθηκε το λογότυπο «G», για τα 100 χρόνια από την Γενοκτονία των Ποντίων. Έχει κάνει τον γύρο του κόσμου μεταφέροντας το μήνυμα του Ποντιακού Ελληνισμού για αναγνώριση της ιστορικής αλήθειας και ειρήνη. Εμπνευστές του, μια ομάδα φίλων που αποτελείται από μία αρχαιολόγο, έναν γραφίστα, έναν αστυνομικό και δύο μηχανολόγους μηχανικούς, με σκοπό τους να μπορέσει να αναγνωριστεί και από τους διεθνείς παρατηρητές. Η ιδέα της δημιουργίας ξεκίνησε από τον Αλέξανδρο Μυριούνη, Πόντιο από τα Γιάννενα. Το επετειακό λογότυπο δημιουργήθηκε για τον διαγωνισμό της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΠΟΕ). Η εργασία τους ήταν αφιλοκερδής και τα δικαιώματα του λογότυπου παραχωρήθηκαν στην Ομοσπονδία (ΠΟΕ).

Το «G» το πρώτο γράμμα της αγγλικής λέξης Genocide (Γενοκτονία) τυπώθηκε σε χιλιάδες αντίτυπα, μπλουζάκια και κονκάρδες που ταξίδεψαν σε Γερμανία, ΗΠΑ, Καναδά, Ρωσία, Αυστραλία και πολλές άλλες χώρες.

Ο κ. Κωνσταντίνος Καρακασίδης, αστυνομικός στο επάγγελμα κι ένας εκ των δημιουργών του επετειακού λογότυπου «G», σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Πρακτορείο 104,9 FM του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων εξήγησε το μήνυμα π

ου μεταφέρει το λογότυπο που φιλοτέχνησαν. «Δεν το περίμενα, παρόλο που όταν δημιουργούσαμε το λογότυπο, θέλαμε πρώτα από όλα να «μιλήσει» σε πολλούς λαούς του κόσμου, να μεταφέρει τον πόνο και το μήνυμα των Ποντίων», λέει. «Θέλαμε σ αυτό να αποτυπώσουμε τη φρίκη της γενοκτονίας, αλλά να δώσουμε παράλληλα και το μήνυμα ειρήνης. Γι’ αυτό, δεν υπάρχει πουθενά στο λογότυπο, κάτι που να σχετίζεται με όπλο».

Το ημικύκλιο του γράμματος «G» μορφοποιείται από ανθρώπινες φιγούρες, οι οποίες συγκροτούν μία πορεία. Συμβολίζει τις «πορείες θανάτου» των εκτοπισμένων Ελλήνων του Πόντου, κατά τη διάρκεια των οποίων έχασε τη ζωή του μεγάλο τμήμα του πληθυσμού και υποδηλώνει όλα τα δεινά, τα οποία υπέστησαν οι Έλληνες του Πόντου. Παρά τις αμέτρητες μαρτυρίες, η Τουρκική Πολιτεία αρνείται συστηματικά ότι διέπραξε γενοκτονία κατά των χριστιανικών πληθυσμών….

Ταυτόχρονα, η πορεία και τα επιλεγμένα σύμβολα εντός αυτής, μαρτυρούν την ιστορική διαδρομή των Ελλήνων του Πόντου, οι οποίοι έρχονται από μακριά, όχι μόνον χωρικά αλλά και χρονικά, διανύοντας μία πορεία χιλιετηρίδων στον Εύξεινο Πόντο, συνθέτοντας, τον ξεχωριστό και μνημειώδη πολιτισμό: τον Ιωνικό Κίονα, την Παναγία Σουμελά, το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας και τη λύρα -το σύμβολο του πολιτισμού μας, που συνυπάρχουν μέσα στο λογότυπο.

Στην απόληξη της πορείας και του «G» υπάρχει ένα μπουκέτο κίτρινα λουλούδια που είναι τα αμάραντα, το φυτό που δεν μαραίνεται. Συμβολίζουν την επιβίωση και αναγέννηση των Ποντίων. Ταυτίζεται με τη δυναμική του Ποντιακού Ελληνισμού, ο οποίος, παρότι υπέστη γενοκτονία κι αποκόπηκε από την πατρώα γη, κατόρθωσε να επιβιώσει, διατηρώντας την ιστορική του μνήμη και τον πολιτισμό του…».

«Νιώθουμε περήφανοι και δικαιωμένοι, που μπορέσαμε να μεταφέρουμε με αυτό το απλό τρόπο το μήνυμα της Γενοκτονίας στον απανταχού Ελληνισμό, αλλά και στους άλλους λαούς του κόσμου».

Φωταγώγηση του κτΙρίου της Βουλής των Ελλήνων & τιμητική φρούρηση από Εύζωνες

Στην πρόσοψη του κτηρίου της Βουλής των Ελλήνων, στις 19 Μαΐου, το βράδυ, θα απεικονίζεται στα πένθιμα χρώματα, μαύρο και κόκκινο, το επετειακό σύμβολο του αγώνα για τη Διεθνή Αναγνώριση της Γενοκτονίας (G από τον Διεθνή όρο Genocide), προς τιμήν του Ποντιακού Ελληνισμού και στη μνήμη των αδικοχαμένων προγόνων μας, σύμφωνα με το Δελτίο Τύπου της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος.

Η απόφαση πάρθηκε από την κυβέρνηση, στο πλαίσιο προγραμματισμένης συνάντησης της ΠΟΕ, που πραγματοποιήθηκε με τον πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων, κ. Κωνσταντίνο Τασούλα, στο πλαίσιο των προετοιμασιών για την 19η Μαΐου, για την ημέρα μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου . Ο πρόεδρος της Βουλής κ. Τασούλας, τιμώντας την 19η Μαΐου και αναγνωρίζοντας τον ύψιστο συμβολικό της χαρακτήρα, αποδέχθηκε το αίτημα της ΠΟΕ και δήλωσε, πως η ετήσια φωταγώγηση του Ελληνικού Κοινοβουλίου την Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντο θεωρείται αυτονόητη και θεσμοθετημένη, διευκρινίζοντας, παράλληλα, ότι αυτή η κατ’ εξαίρεση αντιμετώπιση, οφείλεται στην παρουσία των εκπροσώπων του ανώτερου θεσμικού οργάνου των Ελλήνων Ποντίων.

Την Τετάρτη στις 18:00, επίσης, θα πραγματοποιηθεί η πρώτη αλλαγή με δύο Πόντιους Εύζωνες που θα αναλάβουν για μία ώρα την τιμητική φρούρηση του μνημείου. Οι εκδηλώσεις μνήμης στον Άγνωστο Στρατιώτη θα ξεκινήσουν στις 18:30. Στις 19:00 θα γίνει δεύτερη αλλαγή, και έτσι για αρκετά λεπτά πάνω στον Άγνωστο Στρατιώτη θα βρεθούν να αποδίδουν τιμές τέσσερις Εύζωνες με την ποντιακή στολή. Στη συνέχεια το πρώτο ζευγάρι θα αποχωρήσει. Στις 20:00 θα αποχωρήσει και το δεύτερο ζευγάρι, που θα δώσει τη θέση του σε Εύζωνες, οι οποίοι θα φορούν τον θερινό ντουλαμά. Πόντιοι Εύζωνες θα βρίσκονται  στο μνημείο και την ερχόμενη Κυριακή, κατά την κατάθεση στεφάνου από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Ο σπουδαίος Έλληνας, ποιητής και νομπελίστας, Γιώργος Σεφέρης, είπε, «Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνεις και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον».

Πόσα να χωρέσει κάνεις σε ένα κείμενο για την Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Πόσος πόνος και πόση πίκρα “φωνάζουν” μέσα από τις φωτογραφίες εδώ και 102 χρόνια. Πόση ελπίδα έφεραν, όμως, όσοι Έλληνες επιβίωσαν και έφεραν το φως στην Ελλάδα. Αυτό είναι ο ελληνισμός.

Γι’ αυτόν τον λόγο, καλούμαστε οι Έλληνες, να διαφυλάξουμε την ιστορία μας, να μεταλαμπαδεύσουμε τις γνώσεις, τις παραδόσεις, τα έθιμα, τη θρησκεία και τα ήθη μας στη νεότερη γενιά.

Λίγα λόγια για την αρθρογράφο …..

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP